گفتگو با محمد اطهری نسب مداح برجسته قزوینی

منتشر شده در چهارشنبه, 29 آذر 1391 16:07

نوشته شده توسط شیعه امیرالمومنین (ع)

بازدید: 7302

مداحی و رسالت هایش در گفتگو با محمد اطهری نسب مداح برجسته قزوینی

مصاحبه توسط :افق آینده ، هفته نامه فرهنگی اجتماعی سیاسی ورزشی استان قزوين

مداح جماعت باید با خدا معامله کند

از خیلی سال هاپیش، مترصد مصاحبه ای در خصوص مداحی و مداحان بودیم. این گونه فکر می کردیم که در هیاهوی عجیب و غریب بازیگران، خواننده ها و ... جای کسانی خالی است که اتفاقا مخاطبان فراوانی دارند که جایشان در رسانه ها خالی است. تا اینکه شنیدیم «محمد اطهری نسب» این مداح توانای قزوینی به عنوان یکی از مداحان نمونه کشور در محضر مقام معظم رهبری به مداحی پرداخته و خودش این اتفاق را، مهم ترین خاطره 28 سال مداحی اش می داند.

ما تمام دغدغه های قبلی مان را به روز کردیم و این بار نه از دید آسیب شناسانه، بلکه از نگاهی همدلانه به مقوله مداحی و رسالت های مهم آن پرداختیم. گفتگو را هم به یک مداح سپردیم. از «علی جلیلوند» که خودش از مداحان قزوین است خواستیم با محمد اطهری نسب گفتگو کند. در زیر گفتگوی یک مداح با مداح دیگر را می خوانید:

از چه زمانی وارد فضای مداحی شدید؟

بنده 28سال است که افتخار نوکری اهل بیت را دارم. از هشت و نه سالگی مداحی را آغاز کردم و چون علاقۀ زیادی به آن داشتم در مجالس و منابر بزرگان کسب فیض و تجربه می کردم. از ابتدا به خاطر حافظۀ خدادادی خوبی که داشتم؛ شعرها و سبک ها را خیلی زود یاد می گرفتم.

اولین برنامه ای که در قزوین برگزار کردم مربوط می شود به سال ها پیش. حسینیۀ شخصی ای بود در محلۀ «راه ری» که مراسم دهه برگزار می کرد. من به این حسینیه دعوت شدم و خواندم. بعد کم کم در مسجد «سنجیده» که از مساجد اصیل و قدیمی قزوین است برنامه اجرا کردم. در آن زمان سه یا چهار هیئت مهم و معروف در قزوین بود؛ مثل هیئت های «راه ری»، «مقلواک»، «درب کوشک» و... البته هیئت های دیگری هم حضور داشتند ولی مهم ترین شان این ها بودند که نام بردم. کم کم با نوحه خوانی در دهه های محرم در مسجد سنجیده و دیگر مساجد شهر شناخته شدم و دامنه فعالیتم هم بیشتر شد.

البته بعدها با حضور در تهران بیشتر شناخته شدم. کم کم به شهرهای اصفهان،کاشان، مشهد، مقدس، قم، همدان و اردبیل و زنجان و... دعوت می شدم. در شهادت امام رضا هر ساله با مکتب الزهرا به مشهد مقدس می رفتیم و آنجا برنامه هایی داشتیم و همین باعث می شد تا تهرانی ها، اصفهانی ها، همدانی ها، ما را ببیندد و دعوت کنند. تا این که بالاخره توفیق شد در خارج از کشور هم نوکری ائمه اطهار(ع) را انجام دهم. رمضان سال قبل به کشور مالزی رفتم و در آنجا برنامه ای اجرا کردم. کم کم بحث مکه رفتن و کربلا رفتن پیش آمد، مثلا امسال در بعثۀ مقام معظم رهبری برنامه داشتم. البته همۀ این ها لطف و عنایت خداوند متعال و کرم و خواست ائمه اطهار(ع) است و بعد هم عنایات مقام معظم رهبری «دامت ظله» که باعث رشد بنده شده اند.

مداحی را نزد چه کسانی آموختید؟

زمانی که بنده کار مداحی را شروع کردم کلاس آموزش مداحی با اسم وجود نداشت. کلاس های ما همان پای منابر و جلسات بزرگانی چون حاج علی آقای انسانی، آقای کافی، آقای عینی فر نشستن بود. چون خودم هم استعداد و علاقه داشتم با دقت گوش می دادم و یاد می گرفتم. مداحی یک درصد اکتسابی است و 99 درصد انتخابی. یعنی باید برای نوکری اهل بیت(ع) انتخاب شوی و زمانی که انتخابت کردند و استعداد هم داشته باشی، آن وقت با مطالعۀ کتب تاریخی و دینی و استفاده از تجربیات پیشکسوتان به معلومات خود می افزایی.

به چه کسی مداح می گویند؟

مداح صیغه مبالغه به معنای بسیار مدح کننده است، مداحی یک شغل معنوی است، مثل سخنرانی ومرجع تقلید بودن. مداح به جنبه های مالی توجه ندارند، بلکه پر از روح معنویات است، پس چه بهتر که مداحان در کنار این شغل معنوی، شغل دیگری هم داشته باشند تا به واسطۀ آن زندگی و معاش خود را تامین کنند و متکی به درآمد مداحی نباشند. این امر بسیار مهم است این که بخواهیم برای مداحی قیمت تعیین کنیم در واقع ارزش مداحی را پایین آورده ایم. مداحی در دستگاه سیدالشهدا آیا 300 هزار تومان یک میلیون و ... ارزش دارد که ما با این معیارها کار کنیم؟ قیمت مداح آقا امام حسین خیلی بیشتر از این حرف هاست که فکر می کنید و خدا می داند که چقدر ارزش دارد. مداح با خدا معامله می کند و قیمت مداحی سعادت دنیا و آخرت است نه مبالغی که سرش چانه بزنیم.

البته درست است مداح وقت می گذارد، کتاب می خواند، از تفریح زن و بچه اش می گذرد و معلوم است این درآمد اشکالی ندارد و بنده مخالف آن نیستم اما آن چیزی که باعث مشکل می شود تعیین کردن مبلغ مداحی و بالا پایین کردن آن است و این است که شان مداحی را پایین می آورد. مداحی که نوکری می کند نباید نگاهش به این باشد که چه
می خواهند به او بدهند. هر چه دادند باید قبول کند و به این فکر کند که مبادا کاری کند که ارباب؛ نوکری را از او سلب کند.

چه شد که در محضر مقام معظم رهبری مداحی کردید؟

هر ساله چند مداح نمونه کشور مشخص می شوند و فرصت پیدا می کنند تا در محضر مقام معظم رهبری به مداحی بپردازند. معیارهایی چون شعر، توانایی ادارۀ جلسه، خصوصیات اخلاقی و اجتماعی مداح و ... را در هم نظر می گیرند که بر اساس آن؛ مداحان را انتخاب می کنند. البته بزرگانی نیز یاری کردند و من را به عنوان مداح مطرح نمودند.

نظر شما دربارۀ تفاوت هایی که میان سبک مداحی قدیم و امروزی وجود دارد چیست؟ شما کدام را بیشتر تایید می کنید؟

بنده نه مطلقاً مخالف سبک و سیاق امروزی هستم و نه کاملاً موافق آن. بلکه با تلفیقی از این دو سبک موافق هستم. الان ما شاهدیم که در مجالس جوانان، پیشکسوتان حضور ندارند و مجالس ریش سفیدان هم خالی از شور و نشاط جوانی است. این یک معضلی است. باید جوانان تجربه و شعور پیشکسوتان را راهنمای راه خود قرار دهند و در عوض بزرگان هم از نیرو و شور جوانی برای جذب بیشتر مردم به مجالس بهره گیرند تا همه به هدف دلخواه خود برسند.

یکی از مشکلاتی که در حال حاضر گریبان گیر مجالس ما است کم رنگ شدن و یا حذف شدن روحانیت و منبر رفتن است. منبر باید باشد، روحانی باید باشد و به زعم بنده روحانی به مجلس شعور و آگاهی می دهد و بحث های تاریخی، اجتماعی، دینی و اخلاقی را به مردم یاد می دهد.

: تا چه میزان می توان از سبک آهنگ ها در تنظیم شعر مجالس مداحی استفاده کرد؟ اصلا نفس این کار را قبول دارید؟

حدود چند سالی است که سبک و سیاق هایی در هیئت و مجالس مرسوم شده که بیشتر بین جوانان مقبول افتاده است. که البته این سبک ها مردود نیستند چرا که باید این سبک ها و آهنگ های جدید باشند تا جوانان را جذب کنند. اما این مسائل نباید به این قیمت تمام شود که ما را از اصول اعتقادی مان دور کند، مثلا وارد نمودن سبک های غربیِ بی ارزش در مداحی کاملاً اشتباه است. خود حضرت آقا هم می فرمایند روی آهنگ ها و سبک ها شعر بگذارید ولی نه هر آهنگ و سبکی. یا در رابطه با مضامین شعری باید گفت که شعرهایی که بار اعتقادی ندارند و یا اگر دارند بار ادبی ندارد و یا اگر بار ادبی دارند، بار روایی ندارند و یا اگر بار روایی دارند ولی کلماتش در شان ائمه اطهار نیست را باید کنار نهاد. بعضی از اشعار هم گاهی بوی کفر می دهند و از نظر اعتقادی خطرناک هستند.

: تعریف شما از رسالت مداحی چیست؟

خود مقام معظم رهبری در دیدارهای خود با مداحان با عناوین مختلف رسالت مداحی را بیان کردند. مداح می تواند موجب جهت گیری و تاثیر گذاری فرهنگی در جامعه شود. گاهی این تاثیرگذاری به حدی گسترده است؛ که فقط در دو دقیقه تاثیری می گذارد که یک منبری در یک ساعت سخنرانی خود نمی تواند این تاثیر را بگذارد. البته عکس این هم صادق است. بنابراین مداح می تواند بار معنوی جامعه را ارتقا دهد.

: از نظر شما یک مداح خوب چه ویژگی هایی دارد؟

مداح خوب کسی است که بتواند رضایت حضرت آقا – امام حسین- را جلب کند. مداحی که تقوی داشته باشد. مگر خداوند نمی گوید: «انَّ اکرمکم عند الله اتقاکم»؛ «همانا بهترین شما نزد خداوند با تقوا ترین شماست». پس بهترین مداحان هم با تقواترین آن هاست. کسی که خوب بخواند، درست و صحیح بخواند و هدفش تنها رضای خدا و اهل بیت(ع) باشد نه شهرت یا کسب درآمد.

علما می گویند مداحان خوب مودبند، اخلاق مندند و از نظر اعتقادی بسیار قوی هستند. برای این دسته از مداح ها فرقی نمی کند که مخاطب شان 4 نفر است یا 400 نفر؛ تنها باید ادای نوکری خود را بکنند. آن ها برای این که جوانان شور و هیجان پیدا کنند، غلو نمی کنند.

چرا گاهی در مجالس عزا شور و شعور از هم جدا می شوند؟

شاید یکی از مهم ترین دلایل آن نبود همدلی و هم فکری بین مداحان باشد. یعنی مداحان نمی آیند کنار هم کارگروهی تشکیل بدهند تا در آن کارگروه ها هم فکری کنند و عیب ها و نواقص یکدیگررا بیابند و رفع کنند و یا حتی محاسن خود را تقویت کنند. در کار مداحی همه ادعا دارند. 95درصد این گونه اند. دیگر آن که بین بانیان مجالس هم باید همکاری وجود داشته باشد. این گونه نباشد که برای سیدالشهدا 200 مجلس در سطح شهر وجود داشته باشد ولی برای رسول اکرم تنها یک جلسه برگزار شود.

مثل اینکه مشکل اصلی این شهر این است که بانی محور است و متولی مذهبی برای شهر وجود ندارد نظر شما چیست؟

البته متولی که وجود دارد. در حال حاضر سازمان تبلیغات اسلامی با وجود این که تازه کار است؛ ولی فعالیت های خوبی را انجام داده است. البته هر کاری نواقصی هم دارد و گاهی این هماهنگی و سازماندهی باید توسط خود مردم ایجاد شود. ولی در کل قبول دارم که قزوین بانی محور است و این یک مشکل اساسی محسوب می شود.

آیا مداح می تواند در حوزه سیاست هم دخالت کند؟

اگر سیاست ما در جهت تقویت دین باشد همان سیاستی که امام راحل و مقام معظم رهبری و مرحوم مدرس می خواستند و فرمودند، سیاست ما عین دیانت ماست مشکلی ندارد. حرکت سیدالشهدا هم منشا سیاسی و هدایتگری داشت، و اکنون خلف صالحش – مقام معظم رهبری- هم نقش هدایتگری دارند. دین محور است و مسائل سیاسی هم باید در قالب دین باشد. یعنی سیاست باید در جهت تقویت دین باشد و نه در جهت تضعیف دیانت. ما سیاست را در کلیت آن قبول داریم که همان سیاست نظام است و اگر بخواهیم سیاست حزبی را پیش بگیریم معلوم است که این خطوط سیاسی احزاب در مقابل هم هستند و باعث انحطاط می شوند.

سازمان تبلیغات دارد کانون مداحان ایجاد می کند به نظرتان این کار مفید است؟

این کار تازه شروع شده و باید مفید باشد البته من اعتقاد به دادن کارت به همه مداحان ندارم، بلکه بهترین کار این است که خود افراد جایگاه خود را پیدا کنند و به ضعف ها و قوت های خود آشنا شوند. البته این ها می خواهند یک کمی ضوابط و قوانین را در جهت سازمان دهی مداحی اجرا کنند، من فکر می کنم این کارت می تواند برای مداحان تازه کار مفید باشد چون می توانند جایگاه خود را بدانند ولی برای کسانی که سالهاست پیشکسوت این امر هستند اشخاصی مانند «حاج آقا ثقفی» دیگر چه جایگاهی می تواند به همراه داشته باشد؟

شیرین ترین اتفاق و خاطره ای که در دوران مداحی داشته اید چه بوده است؟

به نظر من بهترین و شیرین ترین اتفاق این است که این لیاقت را داریم که در محضر اهل بیت باشیم. این که می گویند:

دیگر نگویمت که بیا دست من بگیر

عمری گرفته ای، ز عنایت رها مکن

اما خاطره؛ به یاد دارم اولین سالی که در زمان صدام ملعون از طریق هوایی به کربلای رفته بودم، در بقاع و حرم ها مداحی می کردم روزی در کنار حرم حضرت عباس داشتم برنامه اجرا می کردم که مامورین اطلاعاتی بعثی عراق آمدند و از دور اشاره می کردند اگر ادامه بدهی بازداشتت می کنیم، اطرافیانم گفتند بهتر است که دیگر ادامه ندهی! اما من دستم را به شبکه های حرم گذاشتم و گفتم جلوی این آقا چه کسی جرات دارد به من حرفی بزند.  بعد از آن هم انجام وظیفه در محضر مقام معظم رهبری  شاید بهترین خاطره ام باشد، ما توفیق داشتیم در محضر آقا بخوانیم و ایشان گوش بدهند.

آیا صحبتی هم بین شما و آقا رد و بدل شد؟

صحبت که نه، ولی دقت و نگاهشان به معنای تایید بود، همین توجه و عنایت برای من کافی بود که نشان از رضایت بود.

خوب است یادی هم از پیشکسوتان مداحی در قزوین کنیم، چه آن ها که فوت کرده اند و چه آن ها در قید حیات هستند؟

از مداحانی که در قید حیات نیستند و دستشان از این دنیا کوتاه شده است، می توان از آقایان سید حسین مومنی، حاج اسماعیل سبحانی، فخار، منزوی، ذوالقدر، صفایی نیا، یزدان پناه، شهید عبدالرحیم جباری، شهید میرسجادی، شخصی داشتیم که لقب مش حاجی داشت، کربلایی خلیل، سلطانی نامی که شاعر بودند، حاج آقای چایچی که سال ها در هیات قائمیه بودند و... بزرگانی دیگر نام برد.

از پیرغلامانی که در حال حاضر افتخار مداحی اهل بیت را دارند به پیشکسوتانی چون آقایان؛ عابدی ها، ثقفی، حسینی، بی نیاز، حمیدی، رسولی، هاشمی، گلچین، مظاهری، عرب، جلیلوند، نادری و بسیاری از دوستان که ممکن است از قلم بیفتند و بنده را معاف می کنند. از شاعران هم می توان به آقای عاملی، خرم، سکاکی، ابوترابی، حضرتی ها، هاشمی، عسگری، نظری، یزدی اشاره کرد. آقای حاج رضا ثقفی متخلص به غزل هم هستند که استاد حاج علی آقای انسانی در شعر بودند و بسیاری دیگر که در طی سال ها افتخار نوکری دستگاه اهل بیت را داشتند.

اولین کلمه ای که در هنگام شنیدن نام این افراد به ذهنتان می رسد را بگویید؟

حاج منصور ارضی: چشمه جوشان مناجات.

علی انسانی: تجلی واقعی شعر

آقای سازگار: نخل میثم و برکات آن

برادران طاهری: توانمند در عرصۀ مداحی و گرمی محافل شور حسینی و شور زینبی.

سعید حدادایان: ولایت مداری.

محمود کریمی: توانمند ترین مداح در عرصۀ سبک و اجرا.

حاج غلامرضا عینی فرد: منحصر به فرد در روضه خوانی.

مرحوم سید جواد ذاکر: ذاکر حسینی.

اضافه کردن نظر