- منتشر شده در شنبه, 28 آذر 1388 17:59
- نوشته شده توسط امیرحسین فلاح
بخشی از آئین عزاداری در کاشان
شیعیان کاشان در طول تاریخ ، همانند همه شیعیان جهان به پیروی از معصومین (ع) با برگزاری مجالس و مراسم نوحه خوانی و ذکر مصیبت و بر سرو سینه زدن ، رابطه قلبی و معنوی خود را با حماسه آفرینان کربلا حفظ کرده اند ، به گونه ای که با نمایان شدن هلال محرم ، در و دیوار این دیار ، یکپارچه سیاهپوش و پرچمهای سرخ و سیاه برفراز کنید و منازه ها نصب می گردد . و تا پایان ماه صفر ندایی جان سوز و حزن انگیز از مجالس روضه از هر کوی و برزن به گوش می رسد . سابقه روضه خوانی در مصایب اهل بیت در ایران به کتاب روضه الشهدا ملاحسین واعظ کاشفی باز می گردد . پس از تالیف این کتاب ، وعاظ و خطبا به منا بر رفته از روی این کتاب به ذکر مصیبت امام حسین (ع) و یاران او می پرداختند .
از آن پس خوانندگان در این مجالس ، (روضه خوان ) و مجالس سوگواری به (روضه) شهرت یافت 1 این رسم بعد از آن به صورت روضه های هفتگی ماهانه و همه مناسبتهای مذهبی عزاداری تعمیم یافت که هم اکنون نیز در کاشان ادامه دارد .
«حسینه ، تکیه»
مردم کاشان در پی ارادت خود به وجود مقدس پیامبر و سالار و سید شهیدان به ساختن حسینیه ها و تکایای با عظمت همت گماشتند و برای حفظ و مرمت و باقی ماندن آنها موقوفاتی را بدانها اختصاص دادند . اغلب حسینیه ها در کاشان در کنار مساجد واقع است . وجود این مکانهای بزرگ و مجزا از هم که بنای آنها متناسب با فصول سال است و همچنین وجود سقاخانه ابوالفضل و آب انبار در کنار آنها که از قداست خاصی برخوردارند این شهر را از شهرهای دیگر ایران ممتاز ساخته است تکایا و حسینیه ها در ایام محرم و صفر با پارچه های سیاه ومنقوش به اشعار محتشم و علم و کتلها با پارچه های سبز و مشکی نفیسی تزیین می شوند . در کاشان ، روضه خوانی وعزاداری از اول محرم شروع می شود و در شبهای پنجم به بعد شور دیگری به خود می گیرد . عزاداران در پایان سخنرانی و روضه خوانی به دسته ها و گروههای مختلف تقسیم می شوند و حلقه وار با فریاد (یا حسین ، یا ابوالفضل ) به سرو سینه می زنند . در دو روز تاسوعا و عاشورا ، دسته ها از محله های قدیم و جدید از صبح به سوی بازار بزرگ حرکت می کنند و مراسم خود را در بازار (تیمچه امین الدوله) به پایان می برند . روزها و شبهای نهم و دهم ، عزاداران و سایر افراد محل در حسینیه ها و تکایا با آش ، شیر ، شربت و غذاهای طبخ شده اطعام می شوند . تکایا و حسینیه های موجود و معروف شهر کاشان عبارتند از تکیه پانخل ، طاهر و منصور ، قبرستان ، میدان کهنه ، درب فیض ، پشت مشهد محتشم ، گلچقانه سرسنگ و میدان ولی سلطان و ... که تعداد آنها به 150 باب می رسد.
«نخلهای عزا در کاشان »
نخل بندی و نخل گردانی از سنتهای مردم کاشان در مراسم سوگواری ائمه (ع) است این سنت ، نشانگر هیات اخلاص و صداقت عزاداران به وجود مقدس و مطهر امامان به ویژه به منظور یاد کرد غربت سالار شهیدان کربلا و تکریم پیکر قدسی آن امام مظلوم به اجرا در می آید . اسکلت حجیم و ثقیل و مشبک نخل که بیانگر عظمت و بزرگواری و قداست صاحب آن است توسط پایه هایی به زمین اتصال دارد و پایه های افقی دیگر برای بر دوش گرفتن آن در موقع حرکت است ، سنگینی نخل و حمل آن با فریاد (یاحسین ) آنچنان در افراد ، هیجان و شور ایجاد می کند که بینندگان را به گریه و ماتم وا می دارد و هر شخص عزادار در صدد است تا با تحمل سنگینی بیشتر بر دوش خوش ارادت خود را ابراز کند . مراسم نخل گردانی در کاشان در روزهای هفتم تا دهم محرم و بیست و یکم ماه رمضان برگزار می شود . از نخلهای قدیمی کاشان نخل سرپره (فره ) قبرستان در باغ ، پانخل ، درب فین و نخل شش گوشه محله پشت مشهد را می توان نام برد .
«تعزیه و شبیه خوانی »
اوج مراسم تعزیه و شبیه خوانی در دوره ناصرالدین شاه ، یاد شده و در آن عصر ، سید مصطفی کاشانی معروف به میرعزا عهده دار تعزیه گردانی در کاشان بوده است 2 او در ضمن این کار به نوشتن مجالس تعزیه نیز مبادرت می ورزید . وی دراواخر عمر به تهران رفت و در تکیه دولت ، تعزیه گردان بود میرماتم – برادرش – و میرغم – فرزندش در عهد محمد شاه این شغل را ادامه دادند . مجالس تعزیه ای که هم اکنون در غالب شهرهای مرکزی و کویری همچون کاشان ، نطنز ،زواره و غیره بر پا می شود – از روی نسخه های تعزیه میرعزا بوده که از سوی کاتبان محلی تحریر شده است3
--------------------------------------------------------------------------------
[1] (حماسیه حسین ، شهید مطهری ،ج اول ص 53 و ... با تصرف و مجله آیینه پژوهشی ش 33 مقاله ملاحسین کاشفی)
[2] (تعزیه هنر بومی پیشرو ایران ، پیشرو چکروسی ترجمه داود حاتمی ص 165 – با تصرف )
[3] (ارزیابی سوگواریهای نمایشی ، غلامرضا گلی زواره)
«حسینه ، تکیه»
مردم کاشان در پی ارادت خود به وجود مقدس پیامبر و سالار و سید شهیدان به ساختن حسینیه ها و تکایای با عظمت همت گماشتند و برای حفظ و مرمت و باقی ماندن آنها موقوفاتی را بدانها اختصاص دادند . اغلب حسینیه ها در کاشان در کنار مساجد واقع است . وجود این مکانهای بزرگ و مجزا از هم که بنای آنها متناسب با فصول سال است و همچنین وجود سقاخانه ابوالفضل و آب انبار در کنار آنها که از قداست خاصی برخوردارند این شهر را از شهرهای دیگر ایران ممتاز ساخته است تکایا و حسینیه ها در ایام محرم و صفر با پارچه های سیاه ومنقوش به اشعار محتشم و علم و کتلها با پارچه های سبز و مشکی نفیسی تزیین می شوند . در کاشان ، روضه خوانی وعزاداری از اول محرم شروع می شود و در شبهای پنجم به بعد شور دیگری به خود می گیرد . عزاداران در پایان سخنرانی و روضه خوانی به دسته ها و گروههای مختلف تقسیم می شوند و حلقه وار با فریاد (یا حسین ، یا ابوالفضل ) به سرو سینه می زنند . در دو روز تاسوعا و عاشورا ، دسته ها از محله های قدیم و جدید از صبح به سوی بازار بزرگ حرکت می کنند و مراسم خود را در بازار (تیمچه امین الدوله) به پایان می برند . روزها و شبهای نهم و دهم ، عزاداران و سایر افراد محل در حسینیه ها و تکایا با آش ، شیر ، شربت و غذاهای طبخ شده اطعام می شوند . تکایا و حسینیه های موجود و معروف شهر کاشان عبارتند از تکیه پانخل ، طاهر و منصور ، قبرستان ، میدان کهنه ، درب فیض ، پشت مشهد محتشم ، گلچقانه سرسنگ و میدان ولی سلطان و ... که تعداد آنها به 150 باب می رسد.
«نخلهای عزا در کاشان »
نخل بندی و نخل گردانی از سنتهای مردم کاشان در مراسم سوگواری ائمه (ع) است این سنت ، نشانگر هیات اخلاص و صداقت عزاداران به وجود مقدس و مطهر امامان به ویژه به منظور یاد کرد غربت سالار شهیدان کربلا و تکریم پیکر قدسی آن امام مظلوم به اجرا در می آید . اسکلت حجیم و ثقیل و مشبک نخل که بیانگر عظمت و بزرگواری و قداست صاحب آن است توسط پایه هایی به زمین اتصال دارد و پایه های افقی دیگر برای بر دوش گرفتن آن در موقع حرکت است ، سنگینی نخل و حمل آن با فریاد (یاحسین ) آنچنان در افراد ، هیجان و شور ایجاد می کند که بینندگان را به گریه و ماتم وا می دارد و هر شخص عزادار در صدد است تا با تحمل سنگینی بیشتر بر دوش خوش ارادت خود را ابراز کند . مراسم نخل گردانی در کاشان در روزهای هفتم تا دهم محرم و بیست و یکم ماه رمضان برگزار می شود . از نخلهای قدیمی کاشان نخل سرپره (فره ) قبرستان در باغ ، پانخل ، درب فین و نخل شش گوشه محله پشت مشهد را می توان نام برد .
«تعزیه و شبیه خوانی »
اوج مراسم تعزیه و شبیه خوانی در دوره ناصرالدین شاه ، یاد شده و در آن عصر ، سید مصطفی کاشانی معروف به میرعزا عهده دار تعزیه گردانی در کاشان بوده است 2 او در ضمن این کار به نوشتن مجالس تعزیه نیز مبادرت می ورزید . وی دراواخر عمر به تهران رفت و در تکیه دولت ، تعزیه گردان بود میرماتم – برادرش – و میرغم – فرزندش در عهد محمد شاه این شغل را ادامه دادند . مجالس تعزیه ای که هم اکنون در غالب شهرهای مرکزی و کویری همچون کاشان ، نطنز ،زواره و غیره بر پا می شود – از روی نسخه های تعزیه میرعزا بوده که از سوی کاتبان محلی تحریر شده است3
--------------------------------------------------------------------------------
[1] (حماسیه حسین ، شهید مطهری ،ج اول ص 53 و ... با تصرف و مجله آیینه پژوهشی ش 33 مقاله ملاحسین کاشفی)
[2] (تعزیه هنر بومی پیشرو ایران ، پیشرو چکروسی ترجمه داود حاتمی ص 165 – با تصرف )
[3] (ارزیابی سوگواریهای نمایشی ، غلامرضا گلی زواره)
کپي برداري تنها با ذکر منبع مجاز است .{ منبع : سایت مداحان دات آی آر}
نظرات