بخشی از آئین عزاداری در آفریقا

«عاشورا از شیراز به تانگانیکا ، سومالی ، موزامبیک و کنیا » :

همان طور که مراسم عاشورا از جنوب خراسان و یزد به هندوستان و از هندوستان به سواحل دریای کارائیب برده شد ، این مراسم توسط دودمان شیرازی از شیراز به چند کشور آفریقایی یعنی سومالی ، کینا ، تانگانیکا و موزامبیک راه یافته است. ابن بطوطه در طی سیاحتهای خود در افریقا به (کلوه) می رود و به دیدار ابوالمظفر حسن ملقب به المواهب نائل می شود. کلوه جزیره کوچکی است در کنار قاره افریقا در برابر تانگانیکای فعلی ، ابوالمظفر یکی از سلاطین شیرازی است که قریب به 550 سال در این نواحی افریقا سلطنت کردند و حوزه قدرتشان زمانی شامل سومالی ، کنیا ، تانگانیکا و موزامبیک بود. از ساحل دریا تا نواحی دریاهای بزرگ (نیاسا) خراجگذار آنها بودند ، و جزایر زنگبار و مجمع الجزایر قمر نزدیک مادگاسکار متعلق به آنها بود. نخستین مردی از دودمان شیرازی که به سلطنت رسید ، سلطان علی بن حسین بود که در اوایل قرن سوم هجری می زیسته است.درباره ی مهاجرت او از شیراز به افریقا روایاتی شبیه به افسانه ذکر شده است که او در شیراز ریاست و امارت داشته است و براثر خواب موحشی که دیده و تعبیر به مخاطره برای آینده خود و کشورش کرده است. به اتفاق پسرانش و سران لشکر با کشتی از بنادر خلیج فارس حرکت کرده و عازم افریقا شده است و در جستجوی محل مناسبی برای اقامتگاه به جزیره کلوه رسیده است که در موقع جزر راه به خشکی داشته و آن جزیره را خریده و با کالاهای ایرانی مبادله کرده است و در آنجا استحکاماتی ساخته و کم کم کارش بالا گرفته است و پسرانش جزایر و نواحی اطراف را فتح می کنند و به سلطنت می رسند. شیرازیها تمدن و فرهنگ و هنر ایران از جمله هنر معماری ساختمان سنگی گنبد و طاق و غیره را در افریقا رواج می دهند. از دوران سلطنت آنها که به دست پرتغالیها منقرض شدند ( بعضی از سلاطین محلی که از دودمان شیرازی درمحلهای مختلف با پرتغالیها متحد بودند و به سلطنت خود ادامه دادند.بعد از انقراض سلطنت شیرازی ، صلح و امنیت حوزه عظیم آن دیار اختلال شد ، قبایل وحشی به آبادیها هجوم آوردند و مشغول تاخت و تاز شدند و بعضی آنها که آدمخوار بودند. پانتوها را قتل عام کردند و طعمه خود ساختند.

- آثار تاریخی مانند مسجد جنوب جزیره سنگبار (زنگبار) که تاریخ 500 هجری را نشان می دهد ، به یادگار مانده است. اهم آثار نفوذ ایرانی در این ناحیه افریقا زبان سواحلی است که امروز یکی از زبانهای مهم رایج محسوب می شود و در افریقای مرکزی و شرقی متداول شده است و در سومالی و کنیا و اوگاندا و تانگانیکا و موزامبیک و مجمع الجزایر قمر به این زبان تکلم می کنند. زبان سواحلی از اختلاط زبان جنوب ایران و لهجه های خلیج فارس با زبانهای محلی (پانتو) درست شده 25 درصد آن کلمات فارسی بخصوص پارسی سره است.

از برکت حکومت ایرانی ، یک تمدن مشترک ، یک زبان مشترک و یک مذهب مشترک که عوامل وحدت و ملیت هستند. در این ناحیه بزرگ افریقا به وجود آمده است. در ممالک مشرق افریقا هنوز هزاران تن از اخلاف ایرانیان که به آنجا مهاجرت کرده اند ، هستند و نام ایران مورد احترام است. حزب بزرگ زنگبار و کشور کنیا (که متحداً (زامبیا) نامیده می شود) نام شیرازی را برخورد گذاشته است.

(سیر روابط و حقوق بین الملل ، دکتر احمد متین دفتری ، انتشارات مروارید ، چاپ دوم ، 1344 ، ص 69 و 70)