- منتشر شده در چهارشنبه, 23 تیر 1389 14:00
- نوشته شده توسط امیرحسین فلاح
- بازدید: 4854
سالار شهیدان به روایت معصومان
مقدمه
سخن معصومان و گفتار آنان، یكی از منابع گهربار هدایت انسان و طریقی‌عرشی، برای كشف واقعیات و درك حقایق جهان خلقت است و معمار بنای‌ِ حیات الهی‌انسان می‌باشد.
«اءن‌ّ حدیثَنا یُحیی الْقلوب‌َ» .
یكی از موضوعاتی كه می‌توان از طریق حدیث أهل بیت عصمت، موفق به كشف‌وفتح گنج آن شد؛ شناخت عظمت وجودی پیشوایان معصوم است.
معصومان را از طریق سخن خود آنان می‌توان شناخت، زیرا معرفت به كنه‌عظمت عرشی معصوم، نیاز به فهمی معصومانه دارد.
این مقال در مقام شناخت أبعادی چند از أبعاد گسترده و والای معصومی محبوب‌در عرش وأرض دارد، معصومی كه تمام فرشتگان و پیامبران وامامان وانسان‌های باایمان، عشق او را در دل، سوگ او را در سینه و اشك غمش بر گونه دارند. او مصباح هدی‌وسفینة نجاة؛ یعنی حسین بن علی(ع) است. ادامه متن در قسمت ادامه مطلب
کپي برداري تنها با ذکر منبع (سایت مداحان قم ) مجاز است .
1ـ پیامبر گرامی اسلام(ص)
ـ وجود حسین از من است وبقای من از حسین؛ـ طریق محبوبیت نزد خدا، عشق به حسین است.
«حُسین‌ٌ مِنِّی وَأنَا مِن‌ْ حُسین، أَحَب‌َّ اللهُ مَن‌ّ أحَب‌َّ حُسیْناً؛. حسین از من و من ازحسینم، خداوند دوستداران حسین را دوست دارد».
پیامبر گرامی اسلام(ص) واسطة فیض خلق وجود مقدس امام حسین(ع) و درسلسله علل وجودی آن امام می‌باشند به همین جهت می‌فرمایند: «حسین منّی».
واز طرف دیگر، امام حسین(ع) نیز در سلسلة علل، علت بقای دین اسلام‌وماندگاری آیین محمدی است؛ به طوری كه اگر ایشان و سیرة شهادت خواهانة او نبود،دین اسلام و نام پیامبر گرامی اسلام باقی نمی‌ماند. فریاد عاشورایی سالار شهیدان درروز عاشورا نشان از این مطلب دارد.
به همین جهت پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: «وأنا من حسین».
از همین رو، این دو وجود عرشی در سلسلة علل تحقق و بقای یك دیگر قراردارند. وآن كلام نبوی گویای وحدت ویگانگی وجودی و ارزشی این دو ستارة‌درخشان‌عالم وجود است؛ چنان كه حكما نیز می‌گویند: علت مبقیه همان علت مُوجده‌است.
خاتم پیامبران(ص) در آخر به مطلبی مهم و به عاملی برای فتح گنج محبت خداتصریح می‌كنند و می‌فرمایند: یكی از كلیدهای گشایش باب محبت خدا، دوستی‌ومحبت به حسین(ع) است. و این حكمتی حكیمانه است برای آنانی كه سلوك نظری‌وعملی عروج به قلة محبت خدای را طالبند.
ـ امیر مؤمنان علی بن أبی طالب(ع) ـ ویاوران مهدی، مخلصان با ایمان و ولایت مداران شیعه هستند. «التاسع من وَلْدِك ـ یا حسین ـ هو القائم بالحق‌ِّ المُظهر بالدِّین الباسِط‌ُ للعَدْل‌ِ. قال الاءمام الحسین(ع) : یا أمیر المؤمنین! اءن‌ّ ذلك لكائن؟: . اءی، والَّذی بَعث‌َ مُحمَّداً بالنَّبوَّة واصْطَفاه‌َ علی جمیع البریَّة، ولكن بعد غیْبة‌ٍ وحَیْرة‌ٍلایثبت‌ُ فیها علی دینه اءلاَّ المُخلِصُون المُبَاشرون‌َ لرُوح‌ِ الیقین‌ِ الّذین أََخَذ الله میثاقَهُم‌بولایتنا وكَتَب‌َ فی قلوبهم الاءیمان‌َ وَأَیَّدَهْم بَروْح‌ٍ منْه!؛ ـ ای امیرمؤمنان! بی‌گمان این وعده واقع می‌شود؟. ـ آری، قسم به آن كه محمد را به پیامبری برگزید و او را بر تمامی جهانیان برتری‌بخشید. ولی این حادثه بعد از غیبتی طولانی وحیرت وسردرگمی بسیار تحقق خواهدیافت. در آن زمان ـ زمان غیبت ـ تنها آنان كه اهل اخلاص و در دل یقین دارند، بردین‌خدا باقی باشند. خداوند از آنان وعدة پیروی ولایت ما گرفته و در قلب‌هایشان‌ایمان‌نگاشته و خود به ایشان توفیق عطا نموده است».
3ـ فاطمه زهرا سلام3 «قالت فاطمة الزهراء3 : یا أبتاه! من یَقتْل‌ُ ولدی وقُرَّة‌َ عَیْنی وثمرة‌َ فُؤادی؟. قال رسول الله (ص): شرُّ أمَّة‌ٍ مِن‌ْ أُمَّتِی.. قالت: اءقرء جبرئیل منّی السلام وقل له فی أی‌ّ مَوْضع‌ٍ یُقْتَل‌ُ!. قال: فی موضع‌ٍ یقال له كربلاءُ؛ پیامبر گرامی اسلام (ص)پاسخ داد: بدترین گروه از امت من. ـ پدرم از جانب من بر جبرئیل درود فرست وبپرس در كجا او را می‌كشند؟. ـ در مكانی به نام كربلا». آن بانو گاهی بر مصیبت فرزندش به سوگ می‌نشست واین گونه نوحه گری‌می‌كرد: أَبكنِی وَأَبك لیتَامی" وَلاتَنْس‌ِقَتیل‌َ العِدَاء بِطَف‌ِّ الْعِرَاق‌ِ فَسوْف‌َ أُعْطِیه‌ِ وَلا أُبَالِی‌وَأْوْثِرَ اللهَ عَلَی عِیَالِی أمسُوا جِیَاعاً وَهم‌ْ أَشْبالی‌أَصْغَرُهُم‌ْ یقْتَل‌ْ فی الْقِتَال‌ِ بكَرْبَلاء یقْتَل‌ْ بِاغتِیَال‌ِلِقَاتِلِیه‌ِ الوَیْل‌ُ مَع‌ْ وَبَال‌ِ یَهوِی به النَّار اءلَی سِفال‌ِكَبولُه‌ُ زَادَت‌ْ عَلَی الاكْبَال‌ِ - فرزندانم شب را با گرسنگی سپری می‌كردند، عزیزانی كه كوچكترین آنان درجنگ به شهادت خواهد رسید. - در كربلا، با حیله وتزویر او را می‌كشند، بر قاتلان او عذاب وخواری باد! - آتش جهنم آنان را در برخواهد گرفت و به بدترین مكان جهنم سقوط می‌كنند وهر لحظه خواری و ذلت آنان بیشتر خواهد شد.
4- امام حسن مجتبی (ع) ـ در مصیبت تو ای حسین آسمان وزمین خون گریند. «لایَوْم‌َ كیوْمِك ـ یا أبا عبدالله! ـ یَزْدَلَف‌ُ اءلیْك‌َ ثل"ثُون‌َ أَلْف‌ِ رَجُل‌ٍ یَدَّعُون‌َأَنَّهم مِن‌ْأُمَّة‌ِجَدِّنَا محمّد(ص) ویَنْتَحَلُون‌َ دین‌َ الاسلام فَیجْتَمَعُون‌َ عَلَی قَتْلِك وَسَفْك دَمِك‌َوانتَهاك‌حَرَمك‌ُ وسَبْی ذَرَاریك‌َ وَنِسَائِك‌َ وَانتَهَاك ثقلِك فَعِنْدَهَا تَحِل‌ُّ بَبِنی أُمیّة‌َاللعْنة‌َوَتمْطَرَ السَّمَاء رِماداً ودَماً یَبْكِی عَلَیْك‌َ كُل‌ُّ شی‌ءٍ حَتّی الوحُوش فی الفَلوات‌ِوالحیتَان‌ِ فی البِحَار؛
5- امام حسین (ع) ـ ما هم ردیف قرآن و واجب الاءطاعه در قرآنیم. نَحْن‌ُ حِزْب‌ُ اللهِ الغَالِبوُن‌َ وَعِترة رَسُول‌ِ الله الاقربُون‌َ وَأهل‌ُ بَیتِه‌ِ الطَّیِّبُون‌َ وَأَحَدُالثقلیْن‌ِ الَّذَیْن‌ِ جَعَلَنَا رَسُول‌ُ اللهِ ثَانی كتاب‌ِ الله ـ تَبَارَك وتَعالی ـ الذی فِیه‌ِ تَفْصِیل كُل‌ِّ شی‌ءٍلاَ یأْتیه البَاطِل من‌ْ بَیْن‌ِ یَدْیه وَلا من خلفِه‌ِ المعوَّل عَلَیْنَا فی تفْسِیره‌ِ وَلاَ یَبْطینَا تأویلُه‌ُ بَل‌ْنَتبّع‌ُ حَقَائقَه‌ُ، فأَطیعُونَا فان‌َّ طَاعَتَنَا مَفُروضَة‌ٌ اءذ كانَت بطاعَة‌ِ اللهِ مَقُرونَة‌ٍ. قال‌َ اللهُ ـ عَزَّوَجَل‌َّـ: (أَطِیعوُا الله وأَطیعُوا الرَّسُول‌َ وَ أُولی الامرِ مْنِكُم‌ْ).
6- امام علی بن الحسین زین العابدین (ع) ـ مزد سختی دیدن در راه ولایت اهل بیت، نجات از دوزخ است. «أیّما مُؤمِن‌ٍ دَمَعَت‌ْ عَیْنَاه‌ُ لِقَتْل‌ِ الحُسین‌ِ بن علّی(ع) دَمْعَة‌ً حَتَّی" تَسیِل عَلَی خَدِّه‌ِ فِینالاذی‌ً مَسَّنَا مِن‌ْ عَدَّوِنا فی الدنیا بوَّأه‌ُ اللهُ بِهَا فی الجَنَّة‌ِ مَبَوَّأ صِدْق‌ٍ.. وَأَیُّما مُؤمن‌ٍ مَسَّه‌ُ أذی‌ً فِینا فَدَمَعت‌ْ عَیْناه‌ُ حَتَّی تَسیِل عَلَی خدِّه‌ِ مِن‌ْ مَضَاضَة‌ٍ مَاأوذِی فِینا صَرَف‌َ اللهُ عَن‌ْ وَجْهِه‌ِ الاذَی وَآمَنَه‌ُ یَوْم‌َ القیامة‌ِ مِن‌ْ سخطِه‌ِ والنّارِ. ؛ وهر شیعه‌ای در راه ما به او آزاری رسد و اشكی ریزد، خداوند گرفتاری‌ها را از او دورسازد و روز قیامت او را از شداید و آتش در امان دارد».
7- امام محمد باقر(ع) ـ شفا از تربت وقبولی دعا نزد قبرش و به حساب نیامدن مدت زیارتش از عمرزائرش، مزدِ به خون غلطیدن ایشان است. «اءِن‌َّ الله ـ تَعَالی" ـ عَوَّض‌َ الحسُین‌َ مِن‌ْ قَتْلِه‌ِ أن‌ْ جَعَل‌َ الاءمَامَة‌َ فِی ذُرِیَّتِه‌ِ وَ الشَّفَاءَ فی‌تُرْبَتِه‌ِ وَاءجَابَة‌َ الدُّعَاء عِنْدَ قُبرِه‌ِ وَلا تُعَدُّ أَیَّام‌ُ زائریه جائیاً وراجعَاً مِن‌ْ عُمْرِه‌ِ؛ امامت را در نسل ایشان قرار داد، تربت او را شفای درد كرد، دعا نزد قبرش رابرآورده گرداند و مدت زمان زیارت و رفت و برگشت زائرش جزء مدت زمان عمرش‌محسوب نگرداند». آن حضرت فرمود: ـ قیام قائم آل محمد -عجل الله تعالی فرجه الشریف- در روز عاشورا است. ـ ظهور حضرت مهدی -عجل الله تعالی فرجه الشریف- نشان از عاشورا دارد. «یُخْرْج‌ُ القَائم‌َ(ع) یَوْم‌َ السَّبْت‌ِ یَوْم‌َ عَاشُورَاءَ الیوم‌َ الذِی قُتِل‌َ فِیه‌ِ الحُسَین‌ُ علیه‌السلام؛
8- امام صادق(ع) ـ ادبیات متعهد و تعهد أدبی تأیید ولایت دارد. «مَا مِن‌ْ أَحَدٍ قَال فی الحُسَیْن‌ِ شعراً فَبَكی وَأَبْكَی بِه‌ِ اءِلاّ" أوْجَب‌َ اللّ"ه لَه‌ُ الجنَّة‌َ وَغَفَرلَه‌ُ؛
9- امام كاظم (ع) ـ زیارت حسین(ع) موجب نجات.
«مَن زارَ قَبَر الحسْین‌ِ عَارِفاً بِحَقّه‌ِ غَفَرَالله لَه‌ُ مَا تَقَدَّم‌َ مِن‌ْ ذَنبِه‌ِ وَمَا تَأَخَّرَ؛
10- امام رضا(ع) ـ عزای فرشتگان در حرم حسینی تا قیام مهدی با نوای «یا لثارات الحسین»است. «اءن كُنْت‌َ باكیاً لشی‌ءٍ فابْك‌ِ للْحُسَیْن‌ِ بن‌ِ علی بن أبی طالب‌ٍ(ع) فَانّه ذُبح كمْا یذْبَح‌َالكبش‌ُ وقُتِل‌َ مَعَه‌ْ مِن‌ْ أهل بیتِه‌ِ ثمانیة‌ُ عشرَ رَجَلاً مَا لَهم فی الارض‌ِ شبیهون‌َ، وَلَقد بَكت السموات‌ُ السبع‌ُ والارضون‌َ لقتلِه‌ِ وَلَقَدَ نَزَل‌َ اءلی الارض‌ِ الملائكة‌ُ أَرْبعة آلاف‌ٍ لنصرِه‌ِفوجدَوُه‌ُ قَدْ قُتِل‌َ فُهُم‌ْ عنَد قبرِه‌ِ شُعْث‌ٌ غبرٌ اءلی" أن‌ْ یَقُوم‌َ القائم فیكونون‌َ مِن‌ْ أنصارِه‌ِوشعارُهم: یا لثارات‌ِ الحسین‌ِ(ع)؛ 11- امام جواد(ع) ـ قاتلان از ضیافت الهی و درك عیدِ آن محروم‌اند. «اءن‌ّ الناس‌َ لمَّا قَتَلُوا الحسین‌َ بن علی‌ّ: أمَر اللهَ ـ عَزَّوَجَل‌َّ ـ ملَكاً ینادی أیُتُهَاالاُمة‌ُ الظّالِمة القاتلة‌ُ عِترَة نبیِّها لاوَفَقَكُم اللهُ لصَوم‌ٍ وَلاَ فِطْرٍ؛ ای امت ستمگر و قاتل فرزند پیامبر، خداوند شما را به روزه و درك عید فطر موفق‌ندارد».
12ـ امام هادی(ع) ـ پیام غفران نبوی برای آنان. «مَن خَرَج‌َ من‌ْ بَیْته‌ٍ یُریدُ زیارَة‌َ الحسین‌ِ(ع) فَصَارَ اءلی الفرات‌ِ فَاغتسَل‌َ منه‌ْ كَتَب‌َ اللهُمِن‌َ المُفْلحین‌َ؛ فَاءذَا سَلَّم‌َ عَلَی أبی عبدالله كَتَب‌َ اللهُ مِن‌َ الفَائزین؛ فَاءذَا فَرَغ‌َ مِن‌ْ صَلوتِه‌ِ أتاه‌مَلَك فَقَال: اءن‌َّ رَسول اللّ"ه(ص) یقرِئُك السَّلام‌ُ ویقُول‌َ لك: أمَّا ذُنوبُك‌َ فَقَد غَفَرَلَك‌َ؛ استأنِف‌ِالْعَمَل‌َ؛ پیامبر خدا بر تو درود فرستاد و فرمود: گناهان تو بخشوده شد، دوباره به عمل وانجام دادن تكالیف شروع نما».
13- امام حسن عسكری(ع) ـ یاد مرگ امام حسین(ع) نماد وفای شیعه.
«علامات‌ُ المؤمِن‌ِ خمس‌ُ: صلاة‌ً الخمسین وزیارة الاربعین‌َ والتختُم بالیمین‌ِوتعفیُر الجبین‌ِ والجْهر ب «بسم الله الرحمن الرحیم؛
14- امام زمان حضرت حجت بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف 2 ـ یحیی و حسین دو سر به نیزه از نسل‌ِ عرشیان. «هذه الحروف من أنباء الغیب أطلع الله علیها عبده زكریا ثم‌ّ قصها علی‌محمّد(ص)؛ و ذلك أن‌ّ زكریا سأل ربّه یعلّمه الاسماء الخمسة فأهبط علیه جبرائیل فعلّمه‌اءیّاها، فكان زكریا اءذا ذكر محمّداً وعلّیا وفاطمة والحسن سُرِّی عنه همّه وانجلی كربه‌واءذا ذكر الحسین خنفته العبرة ووقعت علیه البهرة.. فقال ذات یوم: اءلهی! ما بالی اءذا ذكرت أربعاً منهم تسلّیت‌ُ بأسمائهم من همومی‌واءذا ذكرت الحسین تدمع عینی و تثور زُفرتی؟. فأنباه الله ـ تبارك وتعالی" ـ عن قصّته، فقال: (كهیعص) فالكاف اسم «كربلاء»والهاء «هلاك العترة» والیاء «یزید» وهو ظالم الحسین، والعین «عطشه»؛ والصاد«صبره» فلمّا سمع بذلك زكریا علیه السلام لم یفارق مسجده ثلاثة أیّام ومنع فیهن النّاس‌من الدخول علیه وأقبل علی البكاء والنحیب: اءلهی! أتفجِع‌ُ خیر جمیع خلقك بولده؟اءلهی! أتنزل بلوی هذه الرزیّة بفناءه؟. اءلهی! أتلبس علیا وفاطمة ثوب هذه المصیبة؟ اءلهی تحل‌ّ كربة هذه المصیبة‌بساحتهما؟. ثم‌ّ كان یقول: اءلهی! ارزقنی ولداً تقرّ به عینی علی الكبر فاءذا رزقتنیه فافتنی بحبّه‌ثم‌ّ أفجعنی به كما تفجع محمّداً حبیبك بولده.. فرزقه الله «یحیی» وفجعه به وكان حمل یحیی ستة أشهر وحمل الحسین كذلك؛ این حروف از اخبار غیب الهی است كه بنده‌اش حضرت زكریا را به آن آگاه كرده‌است. سپس خداوند آن را برای حضرت محمد(ص) بیان نموده است. آن قصه این چنین‌است: روزی حضرت زكریا از خداوند خواست، او را به اسمای پنج گانه آگاه نماید. جبرئیل‌از آسمان فرود آمد و به او این اسم‌ها را ]محمد، علی، فاطمه، حسن وحسین[ یاد داد.هرگاه زكریا نام محمد وعلی وفاطمه وحسن را به زبان می‌آورد، اندوه از او دور وغمش‌برطرف می‌شد، ولی به هنگام نام حسین(ع) گریه مجال به او نمی‌داد وجان او از غم درسینه حبس می‌شد. روزی به خدا عرض كرد: خدایا! چرا هرگاه نام آن چهار تن را بر زبان جاری‌می‌سازم، از غم واندوه تسلّا پیدا می‌كنم، ولی با ذكر حسین اشك هایم سرازیر وچون‌سیل روان می‌شود؟. خداوند داستان حسین(ع) را برای او چنین بیان كرد (كهیعص) حرف كاف‌علامت «كربلا» است وحرف هاء اشاره به «هلاكت» او وشهادت خاندانش دارد و حرف یاءاشاره به «یزید» است كه جفای حسین(ع) می‌كند و حرف عین رمز «عطش» وتشنگی‌امام است وحرف صاد نشانة «صبر» واستقامت اوست. همین كه زكریا این مطلب را شنید؛ سه روز در محل عبادت خود بماند و مردم را ازدیدارش منع كرد و خود به گریه و نوحه سرایی پرداخت. می‌گفت: خدایا! آیا بهترین‌مخلوقت را به شهادت فرزندش گرفتار می‌كنی؟ خدایا! آیا بر او این مصیبت و شهادت‌فرزندش نازل می‌نمایی؟ خدایا! آیا بر علی وفاطمه لباس عزا می‌پوشانی؟ خدایا! آیا آثاراین سوگ را بر چهرة آن دو ظاهر می‌سازی؟
وحضرت زكریا پیوسته از خداوند می‌خواست كه به او فرزندی عطا كند كه در پیری روشنی چشم او باشد و او را شیفتة وی كند. سپس او را به مصیبت وی مبتلا كند؛ همان‌گونه كه حضرت محمّد(ص) به مصیبت فرزندش گرفتار شد. وخداوند نیز به او «یحیی»عطا كرد و او را به مصیبتش دچار ساخت، یحیی همانند امام حسین (ع)شش ماه در رحم‌مادر بود». علامه مجلسی آورده است: «ثم‌ّ قلت: یا سیدنا! قُرّاء تعزیة الحسین(ع) یقرءون‌َ حَدِیثاً أن‌َّ رَجُلا رَأَی فی المنام‌هَودَجاً بین السماء والارض فسأل‌َ عَمَّن‌ْ فیه‌ِ؛ فقِیل‌َ لَه‌ْ: فاطمة الزَّهراء وَخدِیجة‌الكبری: . فَقال: اءِلی أین تریدون‌َ؟ فَقیِل‌َ: زیارة الحُسین(ع) فی ه"ذِه‌ِ اللیلة، لیلة الجمعَة‌وَرأی رَقاعاً تَتسَاقِط مِن‌َ الهوْدَج مكتوب فیها أمان‌ٌ مِن‌َ النّار لِزُوّار الحسین(ع) فی لیلة‌الجمعة. ه"ذا الحدیث صحیح‌ٌ؟ فقال عجل الله فرجه الشریف: نعَم‌ْ زیارَة‌ْ الحسین(ع) فی لیلة الجمعة أمان‌ٌ من النّاریوم القیامة؛ به حضرت حجت(عج) گفتم: مولای من! مصیبت خوانان امام حسین(ع) حدیثی‌نقل می‌كنند و آن این است: روزی مردی در خواب دید، كجاوه‌ای بین آسمان وزمین‌است، سؤال كرد چه كسی در آن است؟ جواب آمد: فاطمه و خدیجه 8 گفت: كجامی‌روند؟ پاسخ داده شد: در این شب كه شب جمعه است، به زیارت امام حسین(ع)می‌روند. آن گاه می‌بیند كه كاغذهایی از آن كجاوه به پایین ریخته می‌شود و در آن نوشته‌شده است؛ این امانی است، برای زائران امام حسین(ع) در شب جمعه، امانی از آتش‌جهنم. آیا این حدیث درست است؟ امام مهدی -عجل الله تعالی فرجه الشریف- فرمود؛ آری، زیارت امام حسین(ع) در شب جمعه امانی است از آتش جهنم در روزقیامت».
کپي برداري تنها با ذکر منبع (سایت مداحان قم ) مجاز است .
ـ اءثباة الهداة، محمد بن حسن حرّ عاملی، چاپخانه علمیه قم ـ ایران.
ـ الاحتجاج، احمد بن علی طبرسی، انتشارات قدس، قم ـ ایران.
ـ اعیان الشیعة، سید محسن امین، دار المتعارف للمطبوعات، بیروت ـ لبنان،1406 ـ 1986 م.
ـ أمالی شیخ صدوق، انتشارات اسلامی، تهران ـ ایران، 1363 ش.
ـ بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، دار أحیاء التراث العربی، بیروت ـ لبنان،1403 ق ـ 1983 م.
ـ بلاغة الاءمام الحسین(ع)، عبد الرضا صافی، انتشارات شكوری، قم ـ ایران،1373 ش.
ـ تفسیر فرات كوفی، ابو القاسم فرات كوفی، مؤسسه طبع ونشر، تهران ـ ایران،1410 ق.
ـ چهل چراغ آسمان عصمت، صفایی بوشهری، جامعة القرآن، قم ـ ایران،1380 ش.
ـ علل الشرایع، شیخ صدوق، دار الحجة الثقافة، 1416 ه ق.
ـ العوالم، عبدالله بحرانی، مدرسه امام مهدی (عج)، قم ـ ایران، 1405 ق ـ1363 ش.
ـ عیون أخبار الرضا(ع) ، شیخ صدوق، كتاب فروشی طوس، قم ـ ایران،1363ش.
ـ كامل الزیارات، ابن قولویه، مكتبة مرتضویه، نجف ـ عراق، 1356 ه.
ـ كشف الغمة عن معرفة الائمة، علی بن عیسی اربلی، نشر أدب حوزه، قم ـایران.
ـ كلمة الاءمام المهدی عجل الله فرجه الشریف، عزیز الله عطاردی، انتشارات‌عطارد، قم ـ ایران.
ـ مسند الاءمام الشهید، عزیز الله عطاردی، انتشارات عطارد، قم ـ ایران،1376ش.
ـ مكیال المكارم، محمد تقی موسوی، چاپ خانه علمیه، قم ـ ایران، 1389 ق.
ـ موسوعة كلمات الاءمام الحسین(ع) ، مركز تحقیقات باقر العلوم؛ دار المعروف،قم ـ ایران؛ 1373 ش ـ 1415 ق.
ـ نهج الحیاه، محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی أمیرالمؤمنین، قم ـ ایران،1412 ه ق ـ 1374 ه ش.
ـ وسائل الشیعة، محمد بن حسن حر عاملی، دار اءحیاء التراث العربی، بیروت ـلبنان.
سایت تبیان
کپي برداري تنها با ذکر منبع (سایت مداحان قم ) مجاز است .
