181-يعنى دوشها.
182-يعنى القوة .
183-(تاريخ طبرى )6/237-238،تحقيق : العّطار.
184- (تاريخ طبرى )6/238
185- (تاريخ طبرى )،از ابومخنف
نقل كرده است .
186- (مثير الاحزان ) ص 65.
187- (قَسْر) مغلوب شدن به ستم .
188- پراكنده مى شد.
189-مقابل سهل است .
190-(بحار الانوار)45/25.
191- (الا خفاق ) الصّرع يقال اَخْفَقَ زيْد عمروا فى الحرب ، اى صَرعَه فَكَانَّ
النَّبلُ يجرى بها الصرع والرّشاق جمع رشيق وهوالسَّهْم اللّطيف .(شيخ عباس قمى رحمه
اللّه )
192- (تاريخ طبرى ) 6/239، تحقيق : العطّار.
193- القِنَا الْخَّطار:نيزه جُنبان ، رجل خَطّارٌ بِالرمْحِ اءي طعّان .
194- (تاريخ طبرى )6/239-240.
195-(ارشاد)شيخ مفيد 2/105.
196- (طَرْف ) اسب كريم (شَبَا الْهَنا) يعنى تيزى سرنيزه .
197- (عَقْر) پى كردن .
198- (غِيْل ) بالكسر بيشه شير.
199- (خادِر) اسم فاعل خَدَرالا سد است يعنى لازم گرفت شير بيشه خود را يا
خانه را و در آن قرار گرفت و مصمّم شد. (شيخ عباس قمى رحمه اللّه ).
200-(تاريخ طبرى ) 6/241، تحقيق : العطار.
201- (مناقب ) ابن شهرآشوب 4/112، تحقيق : البقاعى .
202- جمع صعود يعنى جاى بلند.
203- عن حماكم كيف انصرف وهواكم لى به شرف ، سيّدى لاعشت يوم اءرى فى سوى
ابوابكم اقف (شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
204-(بحار الانوار)45/22.
205- فَدَتك نَفْسى (خ ل )
206- (بحارالانوار)45/25.
207- (عجوز فى النساء) در بعضى نُسَخ به جاى (سيدى فى النساء) است
و اين اَولْى و اَنْسبَ به عبارت است . (مصححّ)
208-جوز) كصَبُور پير زن كلان سالخورده و به معنى سِپر و نيزه و آلت كارزار و سَگ
نيز آمده و اضافه او به سيّدى به ملاحظه هر يك از اين معانى درست است .(شيخ عباس
قمى رحمه اللّه ) (ارض خاويه ) يعنى زمينى كه خالى از اهلش شده باشد و شايد در
اينجا اشاره باشد به كشته شدن شوهر و پسر اين زن و بى كس شدن او.(شيخ عباس
قمى رحمه اللّه )
209- (بحار الانوار) 45/28.
210- (بحار الانور) 45/30.
211- (ذِمار) بالكسر آنكه سزاوار بود نگاهداشت آن بر مرد ؛
يقال حامى الذُّمار و حوزه يعنى ناحيه و ميانه ملك (شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
212- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/114، (تاريخ طبرى ) 6/234.
213- پوتين .
214- سوره احزاب (33) آيه 23.
215-(بحار الانوار) 45/31.
216-(مقاتل الطالبيين ) ابو الفرج اصفهانى ص 86.
217- سوره آل عمران (3)، آيه 33 و 34.
218-(ارشاد) شيخ مفيد 2/106 با مختصر تفاوت
219-(بحار الانوار) 45/43.
220- همان ماءخذ
221- (مقاتل الطالبيين ) ص 116.
222-(ارشاد) شيخ مفيد 2/107.
223-(مقاتل الطالبيين ) ص 86.
224- (لؤ لؤ و مرجان ) محدّث نورى ص 90 .
225- (بحار الانوار) 45/32، به نقل از
مقتل محمّد بن ابى طالب كرده .
226- (مقاتل الطالبيين ) ص 98، (ارشاد) 2/107، (تاريخ طبرى )
6/242.
227- (الكامل فى التاريخ ) ابن اثير 4/243.
228-(بحار الانوار) 45/32.
229-(بحار الانور) 45/34.
230-(مقاتل الطالبيين ) ص 95 - 96.
231-(تاريخ طبرى ) 6/242.
232- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/115، تحقيق : البقاعى .
233-(مقاتل الطالبيين ) ص 95.
234- (بحار الانوار) 101/243.
235- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/114.
236-همان ماءخذ
237-(بحار الانوار)45/34.
238- عمو زادگان آن حضرت اولاد عقيل و مسلم و اولاد جعفر و عبداللّه بن جعفر است
(شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
239- (بحار الانوار) 45/35-36.
240- (إ علام الورى )طبرسى 1/418.
241-(لؤ لؤ و مرجان ) ص 183، تحقيق : حسين استاد ولى ،
242- (آجام ) يعنى بيشه ها
243- (سندرة ) بالفتح نوعى از پيمانه بزرگ .
244- (بحار الانوار) 45/36با مختصر تفاوت .
245- (مقاتل الطالبيين ) ص 93
246--گفته اند مادر جناب قاسم را امّ ابى بكر مى گفتند و اسمش رمله بود. (شيخ
عباس قمى رحمه اللّه ).
247- (اخبار الطوال ) دينورى ص 257
248- (بحار الانوار) 45/38
249- (مقاتل الطالبيين ) ص 88
250--(بحارالانوار) 45/38.
251--(مناقب ) ابن شهر آشوب 4/116.
252--(مقاتل الطالبيين ) ص 88.
253--(مناقب ) ابن شهر آشوب 4/116.
254--(وفاء الوفاء) سمهودى 3/895.
255- بعضى محمّد اصغر يا عبداللّه گفته اند.
256- كثيرالفضل .
257- (مناقب )ابن شهر آشوب 4/116.
258- ساقيه يعنى جوى خُرد و ظاهراً اينجا مراد نهر است كه از فرات منشعب شده
براى سقايت نخلستانها(شيخ عبّاس قمى رحمه اللّه ).
259--(سوگنامه كربلاء)
(ترجمه لهوف )ص 269.
260- (تاريخ طبرى )6/244 و 245.
261- قال ابراهيم بن محمّد البيهقى احد اَعلام القرن الثالث فى كتاب (المحاسن
والمساوى ) عند ذكر نزول الحسين عليه السّلام و اصحابه بِكربلا ما لفظه : فنزلوا و
بينهم و بين الماء يسيرُ قال فاءراد الحسين عليه السّلام و اصحابه الماء فحالُوا بينهم
و بينه فقال له شمرذى الجوشن لاتشربون ابدا حتّى تشربون من الحميم ،
فقال العباس بن على عليهماالسّلام للحسين عليه السّلام : اَلَسْنا عَلَى الْحقّ؟
قال : نَعَم ! فحمل عليهم فكشفهم عن الماء حتى شربو و استقوا.(شيخ عباس قمى رحمه
اللّه )
262- (زقا)اى صاح تزعم العرب ان للموت طائر اًيصيح و يسمّونه
الهامه و يقولون اذا قتل الانسان ولم يوخذ بثاره زقت هامته حتّى يثار.(شيخ عبّاس قمّى
رحمه اللّه )
263-(والمصاليت ) جمع مصلاة و هو
الرجل المتشمّر قمى رحمه اللّه سيف مصلّت : شمشير كشيده .
264- (بحارالانوار) 45/40.
265- (بحار الانوار) 45/40 و 41.
266- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/117.
267- (بحار الانوار) 45/41.
268- (امالى شيخ صدوق ) ص 548،مجلس 70،حديث 731.
269- (بحار الانوار) 45/40.
270- (المنتخب ) طُريحى ص 438.
271- (الفيض القدسى ) محدث نورى . ص 287، تحقيق : سيد جعفر نبوى .
272- (اثبات الوصيّة ) مسعودى ص 167، انتشارات انصاريان .
273- (دعوات راوندى ) ص 54.
274- (الكافى ) 2/331، باب الظلم ، حديث 5.
275- از كتاب (حدائق الورديه ) نقل است كه چون روز عاشورا، انصار و اصحاب
سيد الشهداء عليه السّلام به درجه رفيعه شهادت رسيدند حضرت شروع كرد به ندا
كردن اَلا ناصِرٌ فَيَنْصُرُنا! زنان و اطفال كه صداى آن حضرت را شنيدند صرخه و
صيحه كشيدند.
سعد بن الحرث الانصارى العجلانى و برادرش ابوالحتوف كه در لشكر عمر سعد
بودند چون اين ندا شنيدند و صيحه عيالات آن جناب را استماع كردند
ميل به جانب آن جناب نمودند و پيوسته مقاتله كردند و جمعى را
مقتول و برخى را مجروح نمودند آخر الا مر هر دو شهيد شدند. (شيخ عباس قمى رحمه
اللّه )
276--(تذكرة الخواص ) ص 227.
277- (تذكرة الخواص ) ص 227.
278- (احتجاج ) طبرسى 2/25.
279- اين مضمون در تاريخ طبرى نيست بلكه در آنجا تصريح مى كند كه آن
حضرت خونها را در كف مى گرفت و بر زمين مى ريخت .
280- اين عبارت ابداً در تاريخ طبرى و احتجاج و ارشاد نيست فقط سبط در
(تذكرة ) نقل نموده (ويراستار).
281- (تاريخ طبرى ) 6/243 با مختصر تفاوت .
282--(بحار الانوار) 45/47-48.
283--(بحار الانوار) 45/49.
284- همان ماءخذ
285- (تاريخ طبرى ) 6/245، (بحار الانوار)45/50.
286- (لؤ لؤ و مرجان ) محدّث نورى ص 186 و 187، تحقيق : حسين استادولى .
287- (بحار الانوار) 45/52 - 53.
288- (معراج المحبّة ) شيخ على العراقين ص 6، چاپ مرحوم انصارى ،
سال 1357 شمسى .
289- در بعضى نسخه ها (بشر) و در ارشاد مفيد (نسر) ذكر شده .
290-ترجمه (لهوف ) (سوگنامه ) ص 225 ؛ (ارشاد) شيخ مفيد 2/110.
291- (ارشاد)، 2/111.
292- (تاريخ طبرى ) 6/245.
293- (ارشاد) شيخ مفيد 2/111.
294-(تاريخ طبرى )6/245
295- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 229 .
296- (ارشاد) شيخ مفيد 2/12.
297- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/120.
298- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 233.
299- (كامل الزيارات ) ص 351.
300- (ارشاد) شيخ مفيد 2/133.
301- (ارشاد) شيخ مفيد 2/133 - 134.
302- (بحارالانوار) 45/60.
303- (بحارالانوار) 45/58 - 59.
304- در بعضى نسخه ها (حُويَّة ) يا (حَوْبَة ) ذكر شده .
305- (بحارالانوار) 45/60.
306- (بحار الانوار) 45/58، (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 241.
307- (مثير الاحزان ) ص 80.
308-(كامل الزيارات ) ص 274، باب 88، چاپ صدوق ، تهران .
309- (بحارالانوار) 45/58.
310- (بحارالانوار) 45/58.
311- (معراج المحبة ) ص 93، چاپ محمد على انصارى ،
سال 1357 شمسى .
312- صاحب (روضة الصفا) گفته كه بعضى گفته اند: عمر سعد هر دو دست او
را يعنى شمر را گرفته گفت : از خداى تعالى شرم ندارى كه بر
قتل اين پسر بيمار اقدام مى نمائى ؟ شمر گفت : فرمان عبيداللّه صادر شده كه جميع
پسران حُسين را بكشم و عُمَر در اين باب مبالغه كرد و شمر از آن
فعل قبيح و امر شنيع دست باز داشته امر كرد تا آتش در خيمه هاى
اهل بيت مصطفى زدند.
با چنين سنگدلى ها كه از آن قوم آمد
|
اين چنين واقعه حادث و آنگاه هنوز
|
چرخ گردان و فلك روشن و خورشيد انور
|
313- (بحارالانوار) 45/59.
314- (اقبال الاعمال ) ص 49، چاپ اءعلمى ، بيروت .
315- (مصباح المُتَهجّد) ص 543، چاپ اءعلمى ، بيروت .
316- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/122، چاپ دار الا ضواء، بيروت
317- (امالى شيخ صدوق ) ص 191 و 192، مجلس 27، حديث 201.
318- (كامل بهائى ) 2/303، چاپ مرتضوى ، تهران .
319-
اى داغ تو روان خون دل از ديده و حور
|
بى تو عالم همه ماتمكده تا نفخه صور
|
تا جهان باشد و بوده است كه داده است نشان
|
ميزبان خفته به كاخ اندر و ميهمان به تنور
|
سَر بى تن كه شنيده است به لب آيه كهف
|
يا كه ديده است به مشكاة تنور آيه نور (شيخ عباس قمّى رحمه اللّه )
|
320- (تاريخ طبرى ) 6/247، تحقيق : صدقى
جميل العطّار.
321- (معراج المحّبة ) ص 9، چاپ محمّدعلى انصارى .
322- آتشكده نيرّ تبريزى ص 130، چاپ فردوسى ، تبريز، 1364 ش .
323- (ديوان محتشم كاشانى ) ص 284، با مختصر تفاوت ، چاپ سنائى ،
تهران .
324- بدان كه (جامعه ) اسم يك نوع از
(غُل ) است و وجه اين تسميه آن است كه جمع مى كند دستها را به سوى گردن و
غُل طوقه آهنى است در گردن گذارند و از دو طرف زنجير دارد كه به اختلاف از دو طرف
آن طوقه خارج مى شود، يعنى از طرف راست به سمت دست چپ و از طرف چپ به سمت دست
راست مى رود دو دستها بسته مى شود دو طرف زنجير پس از بسته شدن دستها به وسيله
گداختن يا كوبيدن به هم وصل مى شود كه ديگر جدا نشود و از اين جهت هنگامى كه يزيد
پليد خواست غُل را گردن آن حضرت بردارد سوهان خواست (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه
).
325- (معراج المحبّة ) ص 97.
326- اين كلمات حضرت زينب عليهاالسّلام اشاره باشد به آنچه ظاهر شد از هارون
الرشيد و متوكل لعين و در محو آثار آن قبر شريف چنانچه در (تتمّة المنتهى ) در
حال متوكّل به شرح رفته به آنجا مراجعه شود (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
327- (كامل الزيارات ) ص 273 و 274، باب 88.
328- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف )، ص 245.
329- (ديوان محتشم كاشانى ) ص 283 و 284.
330- (بحارالانوار) 45/58.
331- (بحار الانوار) 45/59.
332- (بحارالانوار) 45/59.
333- (مصباح ) كفعمى ، ص 967، اءعلمى ، بيروت .
334- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/121.
335- (ارشاد) شيخ مفيد 2/114.
336- (كامل بهايى ) 2/287.
337- (الدروس الشرعيّه ) 2/11، چاپ انتشارات اسلامى ، قم .
338- (ناسخ التواريخ ) زندگانى امام حسين عليه السّلام 3/34، چاپ اسلاميه .
339- سوره ابراهيم (14)، آيه 42.
340- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/91 و 92.
341- (بحار الانوار) 45/232.
342- (بحارالانوار) 45/230.
343- (ترمذى ) هو الشيخ الحافظ ابو عيسى محمّدبن عيسى بن سوره المتوفى
سنه 275 و جامِعُ اَحَدِالصَحاح السِّت و ترمذ قرية قديمة على طرف نهر بلخ (شيخ
عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
344- (والسّمعانى ) هو ابوسعد عبدالكريم بن محمّدالمروزى الشّافعى صاحب
كتاب الانساب و فضايل الصحابه و غير هما توفّى بمرو سنه 562 (شيخ عبّاس قمّى
رحمه اللّه ).
345- (صحيح ترمذى ) 5/428، حديث 3796، دارالفكر، بيروت .
346- (بحار الانوار) 45/23 از (مقتل محمّدبن ابى طالب )
نقل كرده است .
347- (تذكرة الخواص ) ص 230.
348- (امالى شيخ طوسى ) ص 326، مجلس 11، حديث 653.
349- در (كامل بهائى )(2/290) است كه چون ابن زياد حكم كرد كه سر مقدّس را
در كوچه هاى كوفه بگردانند در جميع كوچه ها و
قبايل صد هزار خلق در نظاره آن سر جمع شدند بعضى به تعزيت و بعضى به تهنيت
(شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
350- (شَبَه ) مهرهُ سياه است معرّبش (سَبَج ) است .
351- (بحار الانوار) 45/114 و 115.
352- (بحارالانوار) 45/108.
353- (سيف الاُمّة ) (ردّ رساله پادرى ) ، نسخه خطّى كتابخانه مسجد اعظم ، به
شماره 368.
354- يعنى چون مردم ديدند كه جناب زينب 3 اشاره به سكوت كرده خواست تكلم
فرمايد، سكوت اختيار كردندو از رفتن توقف نمودند تا گوش دهند چه مى فرمايد و چون
مردم از رفتن باز ايستادند لاجرم زنگها از صدا افتاد، امّا بيانات وارده بعضى از
اهل خبر كه اين را يكى از كرامات جناب زينب 3 شمرده اند از اجتهادات است . و براى جلالت
قدر آن مخدّره محتاج به نقل اين كرامتها نيست (شيخ عبّاس قمّى ؛).
355- (امالى شيخ مفيد) ص 321 - 324، مجلس 38، حديث 8. (امالى شيخ
طوسى ،ص 91 - 93، مجلس سوم ، حديث 142.
356- (احتجاج ) طبرسى 2/31.
357- فى الْحَديثِ نَهى عَنْ قَتْل شَيْى ءٍ مِنَ الدَّوابَ صَبْرا هُوَ اَنْ يُمْسَكَ شَيْى ءٌ مِنْ
ذَواتِ الرُّوحِ حَيّا ثُمَّ يُرْمى بشَيْى ءٍ حَتى يَمُوتَ. كذا فى النِّهاية . (شيخ عبّاس قمّى
رحمه اللّه ).
358- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ابن طاوس ، ص 287 - 291.
359- حاضر مجاور، بادى = صحرانشين .
360- و شايد همين قضيب بوده كه از بابت تجسم
اعمال به صورت مار برزخى شده كه در جمله اى از كتب علماى تاريخ
نقل شده كه در زمان مختار سر نحس اين كافر را در ميان سر قَتَله بود و بر زمين انداخته
بودند و مردم تماشا مى نمودند كه مارى در سوراخ بينى و دهان او
داخل ود و بيرون مى آيد و مردم مى گفتند: قَدْجائَتْ قَدْجائَتْ، يعنى مار باز آمد و اين
عمل مكرّر واقع شد و از تاريخ طبرى مستفاد مى شود كه ابن زياد ملعون يك ساعت آن قضيب
را به دندانهاى نازنين آن حضرت مى زد مكرّر و متوالى
مثل باران كه بر زمين مى بارد. (تاريخ طبرى ) 6/248، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه
).
361- همين معناى ترجمه (سجّاعه ) به سين مهمله است و
محتمل است كه (شجاعه ) به شين معجمه باشد يعنى زن پر
دل و دلير و شجاع است چنانچه در (منتهى الارب ) شجاعه بالتّثليث زن پر
دل و دلاور در شدّت .
فقير گويد: كه كافى است در پر دلى جناب زينب عليهاالسّلام كه در آن مجمع بزرگ آن
دبّ اكبر را تعيير و سرزنش كرد به مادرش مرجانه و آن كنيزكى بود زانيه مشهوره به
زنا.
وَقَدْ اَشارَاِلَيهاامير المُؤ منين عليه السَّلامُ فى قَوله لِلْميثَم التمّار لَيَاْ خُذَنَّكَ الْعُتُلُّ
الزَّنيم ابْنُ الاَْمَةِ الْفاجِرَةِ عُبَيدُ اللّه بنُ زياد وَاَشارَ اِلَيها اَيْضا الشّاعرُ فى هذا الْبَيتِ:
لَعَنَ اللّهُ حَيْثُ حَلَّ زِيادا
|
وَابْنَهُ والْعَجُوزَ ذاتَ الْبَعوُلِ.
|
(شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
362- (تاريخ طبرى ) 6/248 و 249.
363- (مثير الاحزان ) ص 91.
364- سوره زُمر (39)، آيه 42.
365- (سوگنامه كربلا) ص 297.
366- (بحار الانوار) 45/118.
367- يعنى حيا و شرم مى كنيد از ايشان .
368- (سبخه ) يعنى زمين شوره زار و اسم موضعى است در بصره و شايد در
كوفه شوره زارى بوده كه عبداللّه را در آنجا به دار زدند، و بعضى به جاى سبخه ،
مسجد ذكر كرده اند. واللّه العالم ، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
از كتاب (درّ النّظيم ) معلوم مى شود كه خبر
قتل امام حسين عليه السّلام به مدينه بعد از بيست و چهار روز از روز عاشورا رسيد و اللّه
العالم ، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
369- سوره كهف (18)، آيه 9.
370- (ارشاد) شيخ مفيد، 2/117.
371- (بحار الانوار) 45/189، حديث 35.
372- (ارشاد) شيخ مفيد 2/118.
373- (ارشاد) شيخ مفيد 2/123، (اَلاَرْنب ) وقعةٌ كانَتْ لبنى زُبَيد عَلى
بنى زياد من بنى الحرث بن كعب و هذا البيت العمرو بن معدى كرب ، (شيخ عبّاس قمّى
رحمه اللّه ).
374- همان ماءخذ.
375- (بحار الانوار) 45/122.
376- (ارشاد) شيخ مفيد 2/124.
377- (امالى شيخ طوسى ) ص 90، مجلس سوّم ، حديث 139.
378- (بحارالانوار) 45/199، (تاريخ طبرى ) 6/255.
379- (تاريخ طبرى ) 6/252، تحقيق : صدقى
جميل العطار.
380- (ارشاد) شيخ مفيد، 2/118.
381- المقريزى تقى الدين احمد بن على المورّخ صاحب الكتب الكثيرة منها تاريخ
مصر المسمى ب (المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الا ثار)، اصله من بعلبك و يعرف
بالمقريزى نسبة الى حارة كانت تعرف بحارة المقازرة توفّى سنه 845 (شيخ عبّاس
قمّى رحمه اللّه ).
382- (الخطط و الا ثار) 1/430.
383- (كامل بهائى ) عماد الدين طبرى 2/291.
384- (اقبال الاعمال ) ص 59، اعلمى ، بيروت .
385- (تِبْر مُذاب ): (تِبْر) به تقديم تاء مكسوره بر موحدّه ساكنه يعنى
طلا و (مُذاب ) يعنى آب شده (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
مخفى نماند كه ابو مِخْنف لوط بن يحيى الا زْدى از بزرگان محدّثين و معتمد ارباب سِيَر
و تواريخ است و مقتل او در نهايت اعتبار؛ چنانچه از
نقل اعاظم علماى قديم از آن و از ساير مؤ لّفاتش معلوم مى شود ولكن افسوس و آه كه
اصل مَقْتَل بى عيب او در دست نيست و اين مقتل موجود و منسوب به او
مشتمل است بر بعضى مطالب مُنْكره كه بايد اَعادى و
جهّال آن را به جهت پاره اى از اغراض فاسده در آن كتاب
نقل كرده باشند و از اين جهت از درجه اعتبار افتاده و بر مفردات آن شيخ وثوقى نيست ،
لكن آن چه در باب سِيَر اهل بيت از كوفه و شام از قضاياى ه
نقل كرده كه ملخّص آن را ما نقل كرديم نشود گفت تمام آن از دسّ وضّاعين باشد سِيّما كه
در بعضى از آنها داعى بر وضع نيست و علاوه بر آن شواهد بسيار بر صدق غالب از
قضايا در كتب معتبره يافت مى شود: مثل قضيّه دير راهب قِنِّسْرين كه در يك منزلى حَلَب
بوده و در سنه 351 به جهت غارت روم خراب شده و قصّه يهودى حرانى كه سيّد
عطاءاللّه بن سيّد غياث الدين در (روضة الاحباب )
نقل كرده و ابن شهر آشوب قضاياى بسيار نقل كرده و عالم
جليل خبير عماد الدين حسن بن على طبرسى در
(كامل السقيفه ) تصريح كرده بر آن كه در اين سِيَر به اَمَد و
موصل و نصيبين و بعلبك و ميافارقين و شَيْزَر عبور كردند.
فاضل المعى ملاّ حسين كاشفى قضاياى متعدده در بين عبور از بسيارى
منازل در (روضة الشهدا) نقل كرده و از مجموع ، اطمينان
حاصل مى شود كه مسير از آن راه بوده و خلاف آن نيز از
اصل و كلمات اصحاب تا كنون به نظر نرسيده .واللّه العالم (شيخ عبّاس قمّى رحمه
اللّه )
387- همانا به اين گردانيدن اهل بيتِ خَيْرُالانام در ديار اسلام ، اشاره فرموده
حضرت زينب عليهاالسّلام در خطبه خود در مجلس يزيد:
اَمِنَ العَدْلِ يَابْنَ الْطُلَقاء تَحْذيرُكَ حَرائرَكَ وَ إ ماءكَ و سَوْقَكَ بَناتِ
رَسول اللّهَ سَبايا؟! قَدْ هَتَكْتَ سُتُورَهُنَّ و اَبْدَيْتَ وُجُوهَهُنَّ تَحْدوُبِهِنَّ الاَْعْداءُ مِنْ بَلَدٍ
الى بلدٍ و يَسْتَشْرِفُهُنَّ اَهل الْمَناهِلِ و الْمَناقِلِ الخ . (سوگنامه كربلا) ص 330
و اشاره فرموده به اشهار راءس مقدس ، اين شاعر:
رَاءسُ ابْن بنتِ محمَّدٍ وَ وَصيّهِ
|
لِلْمُسلمينَ عَلى قَناةٍ يُرْفَعُ
|
وَالْمُسلمونَ بِمَنظَرٍ و بِمَسمَعٍ
|
لا جازعٌ مِنْهُمْ وَلا مُتَوَجَّعٌ
|
اَيْقَظْتَ اَجْفاناً وَ كُنْتَ لَها كِرىً
|
وَ اَنَمْتَ عَيْناً لَمْ تَكُنْ بِكَ تَهْجَعُ
|
كَحَلَتْ بِمَنْظَرِكَ الْعُيُونُ عِمايَةً
|
وَاَصَمَّ رُزْؤُكَ كُلَّ اُذُنٍ تَسْمَعُ
|
ما رَوْضَةٌ إ لاّ تَمَنَّتْ انّها
|
لَكَ مَضْجَعٌ وَلِخَطِّ قَبْرِكَ مَوضِعٌ
|
(سوگنامه كربلا) ترجمه لهوف ص 298 (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
388- (مناقب ابن شهر آشوب 4 / 89 و 90.
389- (روضة الشهداء) ص 386، تصحيح : علامه شعرانى .
390- سوره شعراء (26)، آيه 227.
391- (روضة الشهداء) ص 367.
392- (معجم البلدان ) 2 / 186، چاپ دارصادر، بيروت .
393- (تاريخ حلب ) 1 / 253.
394- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 315 ، 316.
395- و در روايت (تذكرة سبط) است كه گفت : اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّه وَ اَنّ جَدَّكَ
مُحَمّداً رَسُولُ اللّهِ صَلّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اَشْهَدُ اءنّنى موْلاكَ و عَبْدُكَ پس از دير فرود
آمد و خدمت اهل بيت مى كرد.(شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
396- سوره ابراهيم (14)، آيه 42.
397- سوره شعرا (26)، آيه 227.
398- (بحارالانوار) 45 / 184 - 185.